Geen COP29 in Azerbeidzjan
Nadat Azerbeidzjan meedogenloos de Armenen heeft verdreven uit Nagorno-Karabach krijgt het in plaats van sancties een beloning. Het land kreeg tijdens de klimaattop in Dubai voldoende steun om de volgende klimaattop, de COP29, te organiseren.
De Europese Commissie heeft de mond altijd vol over menselijke waardigheid als een van de kernwaarden van de EU, maar zwijgt nu in alle talen. Als de EU zichzelf serieus neemt, komt ze nu in actie.
Azerbeidzjan heeft dit najaar onder leiding van president Alijev tienduizenden Armeniërs verdreven uit Nagorno-Karabach. De Armeniërs zijn een van de oudste christelijke beschavingen en leven al duizenden jaren in dit gebied. De volksverdrijving was zeer effectief: inmiddels zijn er vrijwel geen Armeniërs meer over in Nagorno-Karabach. Herhaalde vragen aan de Europese Commissie en Joseph Borell, de buitenlandvertegenwoordiger van de EU, hebben tot nu toe niks opgeleverd. Integendeel, in juli vorig jaar tekende commissievoorzitter Von der Leyen een memorandum van overeenstemming met Azerbeidzjan om de export van Azerbeidzjaans gas naar Europa te verdubbelen. Het lijkt erop dat de Europese Commissie de gasdeal die de EU heeft met Alijev belangrijker vindt dan de etnische zuivering van de Armeniërs.
Aan dit ernstige verhaal wordt een nieuw hoofdstuk toegevoegd. Azerbeidzjan haalt de volgende klimaatconferentie naar eigen land. Het land dat in 2022 maar liefst 666.000 olievaten per dag produceerde. In 2023 ging ruim 50 procent van de buitenlandse investeringen in Azerbeidzjan direct naar de oliesector. Azerbeidzjan maakt deel uit van het oliekartel Opec. Het lijkt erop dat rijke olielanden overgestapt zijn op een nieuwe strategie. In plaats van zich te verzetten tegen ambitieuze klimaatakkoorden, trachten ze deze nu te beheersen door ze te organiseren. Zo vond de COP28 de afgelopen weken plaats in de Verenigde Arabische Emiraten plaats, met voorzitter Sultan Al Jaber die zou hebben opgemerkt dat de wetenschap niet aantoont dat uitfaseren van fossiele brandstoffen nodig is om de verdere opwarming van de aarde te voorkomen.
Het is volstrekt ongeloofwaardig dat een land als Azerbeidzjan dat zo afhankelijk is van fossiele brandstoffen de leiding krijgt over verdere onderhandelingen voor het terugdringen van die brandstoffen. Na het akkoord van Dubai komt het echte werk. Opvallend is ook dat Armenië zijn eigen kandidatuur voor de COP29 heeft ingetrokken en steun heeft uitgesproken aan de kandidatuur van Azerbeidzjan. Het land heeft dat gedaan onder meer in ruil voor het vrijlaten van 32 Armeense militairen. Alle alarmbellen horen nu af te gaan.
De EU wil het eerste klimaatneutrale continent ter wereld én voorvechter van mensenrechten zijn. Hier horen ook duidelijke keuzes bij. Zoals het stoppen van de gasdeal met Azerbeidzjan. Dat Armenië de kandidaatstelling van Azerbeidzjan voor de volgende klimaattop steunt, staat hier niet los van. Het is maar de vraag of Armenië dit had gedaan als de EU had vastgehouden aan haar eigen waarden van menselijke waardigheid en strikte sancties had opgelegd aan Azerbeidzjan. Niet alleen zou de EU daarmee een geloofwaardig klimaatverhaal verteld hebben, het zou ook hebben laten zien dat er niet te sollen valt met waarden. De Armeniërs zouden zich gesteund hebben gevoeld en zich niet hoeven te verlaten op schimmige deals met hun vijand. Ik wil hier opheldering over en ga daarom schriftelijke vragen stellen.
Laat de EU haar beloftes als eerste klimaatneutrale continent en hoeder van mensenrechten waarmaken. Dat kan door te stoppen met de gasdeal. Daarmee bewijst ze niet alleen het klimaat een dienst, maar ook haar eigen Europese waarden.
Deze bijdrage verscheen op 15 december 2023 als opinieartikel in Trouw:
Nóg schandaliger is de locatie van de volgende klimaattop | Trouw
